Futbol, 2000’ler sonrasında endüstrileşmenin etkisinde kalmış sporların başında geliyor. Bu endüstrileşme futbolun oyun kimliğini elinden alıp ona ayrı bir kimlik verdi. Artık futbolun her zerresi inceleniyor ve her detaya önem veriliyor. Futbolun sadece bir spor olmadığı, milyarlarca dolarlık bir endüstri haline geldiği bu dönemde, verinin yeri tartışılmaz bir öneme sahip. Kulüpler, oyuncu performanslarını izlemek, taktikleri optimize etmek ve rakip analizleri yapmak için veri bilimi ve analitiğe yoğun yatırım yapmaya başladı. Maçların sadece saha üzerinde değil, aynı zamanda bilgisayar ekranları üzerinden de kazanıldığı yeni bir çağa girdik.
Futbolda verinin kullanımı, 1950’lere kadar dayanır. Bu dönemde, futbol analizinin öncüsü kabul edilen Charles Reep, futbol maçlarını elle kaydederek analiz yapmaya başladı. Reep, verilerden elde ettiği sonuçlarla, uzun top oyununu savunarak kısa paslar yerine daha doğrudan oynanan futbolun etkili olduğunu öne sürdü. Reep’in yaptığı bu ilk analizler, veriye dayalı futbol analizinin temellerini attı ve futbol taktiklerinin gelişiminde önemli rol oynadı. Ancak, bu analizler oldukça temel düzeydeydi; sadece gol yolları, paslar ve pozisyonlar üzerinde yoğunlaşıyordu.
Verinin daha detaylı ve sistematik olarak kullanılmaya başlanması ise 1990'ların sonlarına dayanır. 1996 yılında kurulan Opta Sports, futbol maçlarının tüm detaylarını kaydederek futbol verisi analitiğinde çığır açtı. Opta, her bir pas, şut, müdahale ve koşuyu kaydedip analiz ederek, futbolu daha bilimsel bir boyuta taşıdı. Bu dönemde, teknik direktörler ve futbol kulüpleri, maç sonuçlarından ziyade oyunun detaylarını incelemeye ve veri analitiği yardımıyla taktiklerini geliştirmeye başladı. Opta’nın başlattığı bu süreç, Premier Lig başta olmak üzere birçok ligde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı.
1990'ların sonunda, Prozone adlı yazılım da devreye girdi. Prozone, futbolcuların maç esnasındaki hareketlerini takip eden bir analiz sistemi sundu. Bu sistem, oyuncuların sahadaki pozisyonlarını, koşu mesafelerini ve hızlarını analiz ederek, takımların fiziksel performansı daha yakından takip etmesini sağladı. Arsène Wenger gibi yenilikçi teknik direktörler, Prozone’u aktif olarak kullanarak oyuncuların performansını artırmak ve taktik kararlarını veri destekli almak için bu sistemden yararlandılar.
2000'li yılların sonlarına doğru, futbol verisi bilimi gelişmeye devam etti ve futbolun her yönüyle incelendiği bir döneme girildi. Expected Goals (xG) gibi metrikler, futbol analizinin merkezine oturdu. Bu metrikler, bir oyuncunun veya takımın gol atma olasılığını hesaplayarak, takımların hücum ve savunma etkinliklerini daha iyi değerlendirmesine yardımcı oldu. 2012’de Arsenal kulübü, StatDNA adlı bir analiz şirketini satın alarak, veri bilimine dayalı kararlar alan ilk büyük kulüplerden biri oldu. StatDNA sayesinde, Arsenal oyuncu transferlerinde daha analitik bir yaklaşımla hareket etmeye başladı ve saha içi stratejilerini geliştirdi.
Günümüzde ise kulüp profesyonelleri bu verilerle yetinmeyip, GPS cihazları gibi ekstra uygulamaları da futbola entegre ettiler. Oyuncuların koşu mesafelerini, sakatlık risklerini, pozisyonlarını, rakibe karşı ne kadar etkili olduğunu incelemeye başladılar. Bu gelişmeler sayesinde antrenman programları, maç planları gibi stratejik hamleler de değişti ve gelişme gösterdi. Yapay zekanın da artık futbola girmesiyle birlikte, algoritmik olarak transfer hamleleri, maça özel programlar, oyuncuya özel antrenman programları da ortaya çıkmaya başladı.
Futbol, geçmişten günümüze, kağıt-kalemle başlayan istatistik tutmadan, yapay zeka endeksli plan-program yapmaya kadar gelişim gösterdi. Bu gelişmelerle birlikte, futbol tutku içeren bir oyun olmaktan çıkıp, bilimsel bir alan ve stratejik bir oyuna evrildi. Veriler, analizler, stratejiler… modernleşmenin etkisiyle birlikte hayatımıza dahil oldu. Futbolda kazanmak, tutku ve hırs gibi kelimelerden sıyrılıp, para-strateji-plan gibi kelimelerle anılmaya başlandı.
Futbol ile ilgili tüm içeriklere ulaşmak için bizi takipte kalın!
Comments